Een petit hondje voor grandes dames?
De moderne geschiedenis van de Maltezer leest bijna als een verhaal vol glitter en glamour uit een chic magazine. Al eeuwen is het Maltezer Leeuwtje, zoals deze honden ook wel genoemd worden, een symbool van klasse en smaak dat je terugziet op schilderijen uit de renaissance, foto’s van grandes dames (en heren) uit de high society van de negentiende en twintigste eeuw, en zelfs op de fresco’s uit het oude Romeinse rijk. Prestige en rijkdom hebben de Maltezer omringd sinds onze jaartelling begon, maar de geschiedenis van dit ras reikt verder terug dan het jaar nul. In de vroegste verhalen over deze kleine hondjes is weinig te merken van een elitaire levensstijl, want dit ras is ooit begonnen als gewaardeerde werkhond in de havensteden rond de Middellandse Zee.
Maltezer van rattenvanger naar troeteldier: een beknopt c.v.
De allereerste verwijzingen naar wat we nu als de Maltezer kennen zijn gevonden in Griekenland, waar op een oude aardewerken amfoor een afbeelding van dit hondje werd ontdekt. Op deze kruik uit ongeveer 500 voor onze jaartelling stond de naam ‘Melitaie’. Het ras werd ook al genoemd door de klassieke filosoof Aristoteles, die er rond 370 v.C. over schreef als de ‘Melitaie Catelii’: hij roemde de diertjes als honden met perfecte verhoudingen, ook al waren ze niet groot van formaat. In die dagen bloeiden de culturen rond de Middellandse Zee als nooit tevoren. De machtige Griekse stadsstaten bouwden belangrijke zeehavens, waar handelaren vanuit de hele bekende wereld hun waren verkochten. In de pakhuizen en op de vrachtschepen waren muizen en ratten een gevreesde plaag, omdat ze hele graanoogsten konden verslinden alsof het niets was. Daarom werd de Maltezer ingezet om de voorraden te bewaken. Zeker niet meteen een luxehondje dus, maar een harde werker waar heel wat mensen van afhankelijk waren voor hun voedselvoorziening.
Maltezer is klein van stuk, groots van geschiedenis
Inmiddels weten we dat de Maltezer al veel langer onder de mensen is, met een geschiedenis die verder terug reikt dan de eerste Europese beschavingen. Het is niet meer met zekerheid te zeggen omdat het allemaal in de mist van het verleden is verdwenen, maar het zou heel goed kunnen dat het ras verwant is aan Tibetaanse terriërrassen uit het Verre Oosten, die door karavanen zijn meegevoerd naar het Midden-Oosten en vanuit daar naar Europa. Dat maakt de Maltezer dus hoe dan ook tot een hondenras met een respectabele historie. Het is trouwens ook maar de vraag of de naam Maltezer wijst op een directe link met het eiland Malta, zoals veel mensen denken. De wortels van de naam Malta liggen bij het oude Hebreeuwse woord ‘màlat’, wat vrij vertaald ‘veilige haven’ betekent en waar een hele reeks oude plaatsnamen van zijn afgeleid. Met hun verleden als ‘havenarbeiders’ is het niet zo vreemd dat zowel de bewoners van het eiland Malta als het hondenras Maltezer hier hun naam aan te danken hebben.
Romeinen en de Salons
Na de gloriedagen van het oude Griekenland kwam het Romeinse Rijk op, en in de bovenste kringen van de samenleving werd het al snel een echte rage voor dames om een Maltezer als gezelschapsdier bij zich te houden. Het ras leefde destijds al zo lang dichtbij de mensen dat Maltezers tot sterk sociaal gerichte dieren waren uitgegroeid. Hun intelligentie werd ook enorm op prijs gesteld, en uiteraard was hun handzame formaat een mooie bonus voor deftige mevrouwen die hun schoothondje overal mee naartoe wilden nemen. Zo begon de Maltezer aan een opmars door de sociale lagen van de samenleving heen, die ze tot in de beroemde Salons van de renaissance in Parijs brachten. Dat maakte ze nog beroemder door heel Europa, waardoor ze hun chique status eigenlijk nooit meer zijn kwijtgeraakt. Ook al zijn ze nog zulke lieve, grappige en slimme gezinshonden, toch blijft het vooroordeel van het deftige dameshondje de Maltezer overal achtervolgen – of ze dat nou leuk vinden of niet.
Gevaarlijk populair
De populariteit van Maltezers is deze honden helaas uiteindelijk duur komen te staan. In de zeventiende en achttiende eeuw probeerden fokkers het ras kleiner te maken dan het al was. De beroemde bioloog Linnaeus schreef in 1792 dat Maltezers ongeveer net zo groot waren als eekhoorns, wat misschien een lichte overdrijving was, want dat is aanzienlijk kleiner dan het formaat dat we vandaag kennen. Pogingen om de Maltezer zo wit mogelijk te fokken waren niet altijd even succesvol. In sommige gevallen leidde dat tot erfelijke problemen, waardoor nog altijd moet worden opgepast dat ouderdieren met bepaalde huidtypes niet worden gekruist. Er werd zelfs zo driftig met het ras gefokt dat het aan het einde van de achttiende eeuw bijna niet meer bestond in de zuivere vorm. Kruisingen met rassen zoals poedels en spaniëls zorgden voor ‘vers bloed’ in een bijna uitgeputte genenpoule. Daardoor werden er in de negentiende eeuw een negental verschillende ‘rassen’ van de Maltezer onderscheiden. Door zorgvuldig fokbeleid vanuit de rasverenigingen is de populatie tegenwoordig gelukkig weer een stuk gezonder, met eenduidige rasstandaarden en een
officiële erkenning door de FCI in 1954.
Moderne Maltezers
Koningen, koninginnen, politici en andere celebrities hebben de traditie van de Romeinse dames en de Parijse avant garde doorgetrokken tot in de eenentwintigste eeuw. Toch kozen ook steeds meer baasjes van bescheiden komaf ervoor om een Maltezer in huis te nemen. De grappige, slimme en enorm sociale persoonlijkheid van deze honden heeft daarbij voor heel veel gezinnen de doorslag gegeven. Ook praktische afwegingen spelen voor veel mensen een rol: deze kleine honden zijn relatief goed te huisvesten in kleinere appartementen en verliezen naar verhouding weinig haar. Zo is de Maltezer ook na ruim 2500 jaar nog altijd een geliefde gezelschapshond, die zich vanuit het oude Griekenland en verder over de hele wereld heeft verspreid.
